ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਿਸਟਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਹੈ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ (ਨੋਇਡਾ), ਜੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ, ਦਿੱਲੀ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਅਲੋਕ ਸਿੰਘ, ਮੇਰਠ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਵਧੀਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਏ.ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ.) ਨੂੰ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ ਦਾ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਆਗਰਾਜ ਜ਼ੋਨ, ਲਖਨਊ ਦਾ ਵਧੀਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਏ.ਡੀ.ਜੀ.ਪੀ.) ਸੁਜੀਤ ਪਾਂਡੇ ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਨ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇੱਥੋਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣੂ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਸਿਟੀ ਵੀ ਐਲਾਨਿਆ ਹੈ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਯੋਗੀ ਆਦਿੱਤਿਆਨਾਥ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਲਖਨਊ ਅਤੇ ਨੋਇਡਾ (ਗੌਤਮ ਬੁੱਧਨਗਰ) ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਿਸਟਮ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਦੋਵਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹਾਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਜੋਂ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੈਬਨਿਟ ਦੀ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਵੀ ਸੋਮਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਧੀਕ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਗ੍ਰਹਿ ਅਵਨੀਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਅਵਸਥੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ ਦੀਆਂ 15 ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵੀ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਹੁਣ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਫੈਸਲਾ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਕਿਹੜੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
ਮੇਰਠ ਜੋਨ ਦੇ ਏਡੀਜੀ ਰਹੇ ਆਈਪੀਐੱਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਲੋਕ ਸਿੰਘ, ਮੇਰਠ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਆਈਜੀ ਅਤੇ ਜੋਨ ਦੇ ਕਈ ਜਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਐੱਸਐੱਸਪੀ ਵੀ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਏਡੀਜੀ ਸੁਜੀਤ ਪਾਂਡੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਖਨਊ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਵੀ ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਪੁਲਿਸ (ਆਈਜੀ) ਅਤੇ ਐੱਸਐੱਸਪੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੰਭਾਲ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।
ਇਹ ਹੋਏਗਾ ਬਦਲਾਅ:
ਗੌਤਮ ਬੁੱਧਨਗਰ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਇੱਥੇ ਹੋਰ ਦੋ ਥਾਣੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਦਾ ਰਸਤਾ ਸਾਫ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਥਾਣਿਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਨੋਇਡਾ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਥਾਣੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਫੇਜ਼-1 ਅਤੇ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਨਵੇਂ ਥਾਣੇ ਦਾ ਨਾਂਅ ਸੈਕਟਰ-142 ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਨਵੇਂ ਥਾਣੇ ਸੈਕਟਰ-48, ਸੈਕਟਰ- 63, ਸੈਕਟਰ-106, ਸੈਕਟਰ-118 ਅਤੇ ਓਖਲਾ ਬੈਰਾਜ ਵੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਹੈ।
ਗੌਤਮ ਬੁੱਧਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਹਿਲਾ ਥਾਣੇ ਸਣੇ 22 ਥਾਣੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਥਾਣਾ ਸੈਕਟਰ-20, 24, 39, 49, 58, ਫੇਜ਼ -2, ਫੇਜ਼ -3, ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ-ਵੇਅ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਥਾਣਾ ਸੂਰਜਪੁਰ, ਕਾਸਨਾ, ਨੌਲੇਜ ਪਾਰਕ, ਈਕੋਟੈਕ ਪਹਿਲਾ, ਦਨਕੌਰ, ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ, ਬਿਸਰਖ, ਈਕੋਟੇਕ ਤੀਜਾ, ਬਾਦਲਪੁਰ, ਰੱਬੂਪੁਰਾ, ਜਾਰਚਾ, ਜੇਵਾਰ ਅਤੇ ਦਾਦਰੀ ਥਾਣਾ ਗ੍ਰੇਟਰ ਨੋਇਡਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਥਾਣੇ ਹੁਣ ਗੌਤਮ ਬੁੱਧ ਨਗਰ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਣਗੇ।
ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਰੈਂਕ:
ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ, ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਸੀ ਪੀ) ਨੂੰ ਵਧੀਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਆਫ਼ ਪੁਲਿਸ (ਏ ਡੀ ਜੀ) ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਪੁਲਿਸ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਪੁਲਿਸ (ਆਈ ਜੀ) ਦੇ ਰੈਂਕ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਜੁਆਇੰਟ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਸੰਯੁਕਤ ਸੀਪੀ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਜਨਰਲ (ਡੀ.ਆਈ.ਜੀ.) ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸੀ.ਪੀ.) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸੀਨੀਅਰ ਸੁਪਰਿੰਟੈਂਡੈਂਟ ਆਫ਼ ਪੁਲਿਸ ਜਾਂ ਐੱਸ.ਪੀ. ਅਹੁਦੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਿਪਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਆਫ ਪੁਲਿਸ (ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ-ਡੀਸੀਪੀ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਡੀਸੀਪੀ ਦਾ ਅਰਥ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ, ਇਲਾਕਾ ਜਾਂ ਕੋਈ ਇਕਾਈ ਦੇ ਇਨਚਾਰਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਡੀਸੀਪੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਡੀਐੱਸਪੀ / ਏਐੱਸਪੀ) ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਕ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਸਹਾਇਕ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪੁਲਿਸ-ਏਸੀਪੀ) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਥਾਣੇ ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਚੌਕੀਆਂ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਡੀਸੀਪੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
