ਉਮਰ 75 ਸਾਲ..! ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣਾਇਆ.. ਹਾਰਟ ਅਟੈਕ ਫਿਰ ਡਾਕਟਰਾਂ ਨੇ ਐਂਜੀਓਪਲਾਸਟੀ ਕੀਤੀ.. ਸਟੈਂਟ ਪਾ ਦਿੱਤਾ.. ਦਿਲ ਨੇ ਫਿਰ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਪਰ ਗਠੀਆ ਹੋ ਗਿਆ.. ਕੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਨ ਦੀ ਕਮੀ.. ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਹ ਸਿਪਾਹੀ ਜੰਗ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1994 ਤੱਕ ਫੌਜ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਲਈ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ‘ਚ ਨਿੱਤ ਤਿਆਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇਸ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਹੁਣ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੰਗ ਲੜਨੀ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ। ਫਰਕ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਹਮਣੇ ਨਾ ਤਾਂ ਵਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਦੁਸ਼ਮਣ। ਇਸ ਵਾਰੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੰਨੇ ਤੰਗ ਘੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦੂਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੱਕ, ਚੱਕਰ ਆਉਣ ਦੀ ਮੁਸੀਬਤ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਰਮਸਾਰ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਜਵਾਨੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਮਰ ਦੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਜੰਗ ਲੜਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚੋਂ ਆਨਰੇਰੀ ਕੈਪਟਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ ਇਹ ਫੌਜੀ ਹਨ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ।
ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਪਹਾੜੀ ਇਲਾਕੇ ਮੋਰਨੀ ਹਿਲਸ ਦੇ ਪਿੰਡ ਗਜਾਨ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਨੂੰ 1966 ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਹਿਨਦਿਆਂ ਪਤਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਾ ਕਿ ਕਦੋਂ 28 ਸਾਲ ਬੀਤ ਗਏ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਵਰਦੀ ਪਾ ਕੇ ਗਰਮ ਝੁਲਸਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਲੱਦਾਖ ਵਰਗੇ ਬਰਫੀਲੇ ਪਹਾੜਾਂ ਤੱਕ ਰਸਦ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਦੇ ਘਰ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ ਕਮਜੋਰ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਜਰਾ ਵੀ ਖ਼ਿਆਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਗਜਾਨ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਗ਼ੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਾਰੂਦੀ ਸੁਰੰਗਾਂ ਵਿਛਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦੇ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਹੀ ਲੰਘ ਜਾਏਗੀ।
ਮੈਡਲ ਦਰਦ ਭੁਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ:
ਆਈ.ਟੀ.ਆਈ. ਤੋਂ ਫਿਟਰ ਕੋਰਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਫੌਜ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿਚ, ਉਹ ਸਿਪਾਹੀ ਬਣਨ ਵਾਲਾ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨੌਜਵਾਨ ਬਣ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ 1966 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਆਰਮੀ ਸਪਲਾਈ ਕੋਰ (ਏਐੱਸਸੀ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਖੇਤਰ ਹੋਵੇ, ਅਗਲੇ ਮੋਰਚਿਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਤੱਕ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਤਰੇ ਅਤੇ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਸੈਨਿਕਾਂ ਤੱਕ ਰਸਦ ਅਤੇ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੌਜ ਦੀ ਇਹ ਸੇਵਾ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਉਸ ਦੀ ਵਰਦੀ, ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਮੈਡਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਸਨਮਾਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਬਕਸੇ ਅਤੇ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਆਪਣੇ ਮੈਡਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਨੂੰ ਭੁੱਲ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਪੁੱਤਰ ਨਰਾਇਣ ਦੱਤ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਨਰਾਇਣ ਦੱਤ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਰੱਖੇ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦੇ ਅੰਦਰ ਢਿੱਲੇ ਪਏ ਸਿਪਾਹੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਕਾਹਲੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਮੈਡਲ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੇ ਸੀਨੇ ‘ਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਤਗਮੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਵੱਲੋਂ ਖਰੀਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਭੁੱਲ ਗਿਆ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ‘ਚ ਗੜਬੜੀ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਮਾਲਕ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
ਧਰਤੀ ਦੀ ਰੋਟੇਸ਼ਨ:
ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਮਿਲੀ ਇਸ 6 ਬੀਘੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਬਾਰੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਕਾਗਜ਼ ਦੇਖੇ ਗਏ ਤਾਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਜੋ ਜ਼ਮੀਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਆਈ ਸੀ ਜਾਂ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ ਵੇਲੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਨਾਂ ਹੀ ਸੀ। ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਲ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੀ ਗਲਤੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਮੋਰਨੀ ਤੋਂ ਪੰਚਕੂਲਾ ਤੱਕ ਦੇ ਕਈ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਥੱਕ ਗਿਆ, ਫਿਰ ਉਹ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਿਆ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਜੇਕਰ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਹੱਕ ‘ਚ ਫੈਸਲਾ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਫੈਸਲੇ ਖਿਲਾਫ ਅਪੀਲ ਦਾਇਰ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਕੇਸ ਹੁਣ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲੇ ਇਹ ਕੇਸ ਚੱਲ ਰਿਹੈ।
ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਦਾ ਮਲਾਲ
ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਕੈਪਟਨ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਅਫ਼ਸੋਸ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਅਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਵੱਲ ਓਨਾ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕੇ ਜਿੰਨਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ। ਕਾਰਨ ਸਾਫ ਸੀ- ਫੌਜ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ ਲਗਭਗ ਸਾਰਾ ਦੇਸ਼ ਘੁੰਮਿਆ। ਕਦੇ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਕਦੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਤੋਂ ਅਸਾਮ, ਕਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤਿੰਨ ਭਰਾਵਾਂ ਕੋਲ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਚਾਰ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਬਹੁਤਾ ਪੜ੍ਹ-ਲਿਖ ਨਹੀਂ ਸਕੇ ਸਨ। ਉਹ ਖੇਤੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਮੁਹਰੇ ਸੜਕ ‘ਤੇ ਚਾਹ-ਨਾਸ਼ਤੇ ਦੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਦੁਕਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ ਵੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਪੋਤੇ ਨੂੰ ਮਿਲੇ।ਟਿੱਕਰਤਾਲ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸੈਲਾਨੀ ਇਸ ਰਸਤੇ ਤੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਕਰੀਬ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਪਹਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਟਿੱਕਰਤਾਲ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਪਿਕਨਿਕ ਸਪਾਟ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਡਕੋਟਾ ਤੋਂ ਸਪਲਾਈ ਘਟੀ:
ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਸਿਪਾਹੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਫੌਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤੱਤ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਪਹਿਲੂ ਸਮਝਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਫੌਜੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੋਸਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਹੌਲ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਜੋਰਹਾਟ, ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਵਿਚ ਬਿਤਾਏ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੁਝ ਦਿਲਚਸਪ ਪਲ ਅਜੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਉਹ ਉਸ ਘਟਨਾ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਦੇ ਡਕੋਟਾ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਤੋਂ ਸਪਲਾਈ ਪੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਫੌਜੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਵਿਚ ਸਵਾਰ ਹੋਏ ਸਨ। ਜੰਗਲਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਜਿੱਥੇ ਕੋਈ ਸੜਕ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਂ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਵਾਹਨ ਰਾਹੀਂ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉੱਥੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੀ ਨੀਵੀਂ ਉਡਾਣ ਤੋਂ ਹੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਤੱਕ ਰਸਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਡਰ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਚ ਦੇ ਪਲ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਉਹ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦਾ ਹੈ। ਪਾਇਲਟ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਜਿੰਨਾ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸਮਾਨ ਦੇ ਪੈਕੇਟ ਸਹੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਸੁੱਟੇ ਜਾ ਸਕਣ। ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕ੍ਰੂ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ-ਜਦੋਂ ਜਹਾਜ਼ ਦਾ ਦਰਵਾਜਾ ਖੁਲ੍ਹਦਾ ਉਦੋਂ ਚੁਣੌਤੀ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਸੀ। ਹੈ ਵੀ ਸਹੀ, ਕਿ ਉੱਡਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਗੇਟ ਦੇ ਕੋਲ ਖੜੇ ਹੋ ਕੇ ਸਮਾਨ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟਣਾ ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਚ ਦੇ ਅਹਿਸਾਸ ਵਾਲਾ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ:
ਅਜਿਹੇ ਪਲਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 1971 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜੰਗ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਨ ਵਿਚ ਪੱਕੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੱਪੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਜੰਗ ਦਸੰਬਰ 1971 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਰ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯੂਨਿਟ ਨੂੰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਸਾਗਰ ਤੋਂ ਪਠਾਨਕੋਟ ਅਤੇ ਫਿਰ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ, ਜੋ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਹੈ, ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ। ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ‘ਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਗਈ। ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਇਸ ਟੁਕੜੀ ਨੇ ਸ਼ਕਰਗੜ੍ਹ ਨੇੜੇ ਨੈਣਾ ਕੋਟ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਖਾਲੀ ਸਕੂਲ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਡੇਰਾ ਲਾਇਆ। ਅਚਾਨਕ ਆਪਣੀ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ‘ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ 1973 ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਡੇਰਾ ਲਾਇਆ’।
ਯਕੀਨੀ ਹੋਣ ਦੀ ਇੱਛਾ:
ਪਰ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਸਿਪਾਹੀ ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਨੇ ਨਾ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਪੁੱਟਿਆ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਚੁੱਪ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਸ ਇੰਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਕੇਰ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ..! ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਫੌਜ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਦਰਦ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦਾ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਨੂੰਹ ਪੁੱਤਰ ਹੁਣ ਉਸ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੇਮ ਚੰਦ ਸਿਰਫ਼ ਇਹੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਸ ਦੇ ਠਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਮਸਲਾ ਹੱਲ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੱਕਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
