ਸੀਨੀਅਰ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ (ਆਈਪੀਐੱਸ) ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੌਧਰੀ ਨੂੰ ਸਸ਼ਤ੍ਰ ਸੀਮਾ ਬਲ (ਐੱਸਐੱਸਬੀ) ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪਰਸੋਨਲ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਦੇ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ। ਸ਼੍ਰੀ ਚੌਧਰੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਬਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ।
ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੌਧਰੀ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਦੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕੇਡਰ ਦੇ 1990 ਬੈਚ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ, 30 ਨਵੰਬਰ, 2025 ਤੱਕ SSB ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਣੇ ਰਹਿਣਗੇ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਕੇਂਦਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਪੁਲਿਸ ਬਲ (CRPF) ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਆਈਪੀਐੱਸ ਦਲਜੀਤ ਦੀ ਨਵੀਂ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੁਕਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ 30 ਨਵੰਬਰ, 2025 ਤੱਕ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਐੱਸਐੱਸਬੀ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਆਈਪੀਐੱਸ ਰਸ਼ਮੀ ਸ਼ੁਕਲਾ, ਜੋ ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਤੱਕ ਐੱਸਐੱਸਬੀ ਦੀ ਮੁਖੀ ਸਨ, ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੇਡਰ ਰਾਜ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਪੁਲਿਸ ਦਾ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ SSB ਦੇ ਮੁਖੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਖਾਲੀ ਸੀ, ਜਿਸ ‘ਤੇ ਹੁਣ ਸ਼੍ਰੀ ਚੌਧਰੀ ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਪੁਲਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਹਿਮ ਅਹੁਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਚੁੱਕੇ ਦਲਜੀਤ ਚੌਧਰੀ ਹੋਰ ਪੁਲਿਸ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਿਭਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀ ਚੌਧਰੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਨਮਾਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, IPS ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਚੌਧਰੀ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਬਹਾਦਰੀ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਲਿਸ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਐੱਸਐੱਸਬੀ ਕੀ ਹੈ:
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਾਮ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਸਸ਼ਤ੍ਰ ਸੀਮਾ ਬਲ (ਐੱਸਐੱਸਬੀ) ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਰਚ 1963 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੇਵਾ ਬਿਊਰੋ ਵਜੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਨ ਭਾਰਤ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ SSB ਬਲ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜੋ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਦੇ ਹਨ। SSB ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਨ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ‘ਚ ਘੁਸਪੈਠ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ‘ਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਨਕਸਲੀ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਐੱਸਐੱਸਬੀ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਗਠਿਤ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, SSB ਨੂੰ ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ (ਜੂਨ, 2001) ਲਈ ਬਾਰਡਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਅਤੇ ਲੀਡ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਏਜੰਸੀ (LIA) ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ 1751 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬਿਹਾਰ ਦੇ 7 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਲਗਦੀ 800 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਰਹੱਦ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ 105.6 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਸਿੱਕਿਮ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ 99 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਮਾਰਚ 2004 ਵਿੱਚ, SSB ਨੂੰ ਸਿੱਕਿਮ (32 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ), ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ (2 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 183 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ), ਅਸਾਮ (4 ਨਾਲ 267 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ) ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤ-ਭੂਟਾਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ 699 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੋ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ 217 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਵੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ SSB ਦਾ ਨਾਂਅ ਬਦਲ ਕੇ ਸਸ਼ਸਤਰ ਸੀਮਾ ਬਲ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਐੱਸਐੱਸਬੀ ਪਹਿਲੀ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਮਹਿਲਾ ਬਟਾਲੀਅਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਭੂਟਾਨ ਸਰਹੱਦਾਂ ‘ਤੇ ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
