ਪੁਲਿਸ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਯੋਧਿਆਂ ਵਜੋਂ ਉਭਰੇ, ਗਲੋਬਲ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਨੋਵੇਲ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ (ਕੋਵਿਡ 19) ਦੇ ਸੰਕਟ ਵਿਚਾਲੇ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਇਸਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਲੈ ਕੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਵਿਗੜੇ ਹਾਲਤ, ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਲਾਤ ਦਾ ਜਾਇਜਾ ਲੈਣ ਲਈ ਹੀ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਿਮੋਟ ਰਾਹੀਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਏਰੀਅਲ ਉਪਕਰਣ (ਡ੍ਰੋਨ) ਦੀ ਟੈਕਨਾਲੌਜੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਕੋਵਿਡ ਸੰਕਟ ਵਿਚਾਲੇ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਣ ‘ਤੇ ਡ੍ਰੋਨ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ‘ਲੌਕ ਡਾਊਨ’ ਅਤੇ ‘ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀ’ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਹੋਰ ਰਸਤੇ ਵੀ ਵਿਖਾਏ। ਕਈ ਯੂਰਪੀਅਨ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਸਣੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਇਰਸ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣਕ / ਸੈਨੀਟਾਈਜ਼ਰ / ਕੀਟਾਣੂਨਾਸ਼ਕ ਦੀ ਸਪਰੇਅ ਲਈ ਵੀ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰੋਨ ਦਾ ਕੰਮ:
ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਡ੍ਰੋਨ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਹੁਣ ਤੱਕ ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਕੰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ, ਨੇ ਹੱਥ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਐਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਡ੍ਰੋਨ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਜੁਬਾਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰ ਵੀ ਲਗਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਦਿੱਲੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਦੋਂ ਕੋਵਿਡ 19 ਸੰਕਟ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਦਿਲਸ਼ਾਦ ਗਾਰਡਨ ਵਿੱਚ ਦੁਕਾਨਾਂ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਜਾਂ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ‘ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ ਡ੍ਰੋਨ ਉਡਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਡ੍ਰੋਨ ਬੇਸ਼ੱਕ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਹੈ ਪਰ ਜਿਆਦਾ ਉਚਾਈ ‘ਤੇ ਨਾ ਉੱਡਣ ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖਰੀ ਮਸ਼ੀਨ ਵਾਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਆਸ ਪਾਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ਡ੍ਰੋਨ ਪੁਲਿਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹਨ ਤਾਂ ਲੋਕ ਖ਼ੁਦ ਸੁਚੇਤ ਹੋ ਗਏ। ਲੋਕ ਜੋ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਗਲੀ ‘ਤੇ ਖੜੇ ਸਨ ਅੰਦਰ ਚਲੇ ਗਏ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਬਾਲਕਨੀ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ ਲੋਕ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰੋਨ ਉਸ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜੋ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲ ‘ਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਡਿਊਟੀ ‘ਤੇ ਸੀ। ਵਾਹਨ ਚਾਲਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਡਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੱਥੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਚਲਾਨ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ। ਇੱਥੇ ਡ੍ਰੋਨ ਸਿਗਨਲ ‘ਤੇ ਖੜੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਅਤੇ ਗਸ਼ਤ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਤੋੜਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀਡੀਓ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਯਾਨੀ ਸਬੂਤ ਵੀ ਇਕੱਤਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਇੱਥੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰੋਨ:
ਉਂਝ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਅਰਸੇ ਦੌਰਾਨ ਸੈਂਕੜੇ ਡ੍ਰੋਨ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਾਜਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦਾਈਏ ਤਾਂ ਇਹ ਗਿਣਤੀ 700 ਅਤੇ 800 ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਹੈ ਹੀ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਵਿਡ 19 ਦੇ ਸੰਕਟ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡ੍ਰੋਨ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ 160 ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭੱਗ 100 ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 80 ਡ੍ਰੋਨ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੇਰਲ 48, ਓਡੀਸ਼ਾ 46, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 38, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਵਿੱਚ 17, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 13, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ 12, ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ 7, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ 34 ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ 9 ਡ੍ਰੋਨ ਉਡਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਲਾਇਕ ਡ੍ਰੋਨ:
ਇਹ ਤਾਂ ਗੱਲ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸੀ, ਪਰ ਡ੍ਰੋਨ ਟੈਕਨੋਲੌਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀ ਦੇ ਇਸ ਪੜਾਅ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕੰਮ ਵੀ ਇਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਬਿਹਤਰ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸੜਕ ਹਾਦਸੇ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਮੌਕੇ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ। ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਹਾਦਸੇ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜਿਵੇਂ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਗੈਸ ਰਿਸਾਅ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਉਚਾਈ ਤੋਂ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਤੋਂ, ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾ ਕੇ ਅਗਲਾ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਰੇਲ ਹਾਦਸੇ ਜਾਂ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਡਿੱਗਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਤਕਨੀਕ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਏਜੰਸੀਆਂ ਲਈ ਹੜਤਾਲ, ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ, ਰੈਲੀ ਅਤੇ ਅੰਦੋਲਨ ਵਰਗੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਓਪ੍ਰੇਸ਼ਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਵਰਤੋਂ:
ਸਮੁੰਦਰੀ ਕੰਢਾ ਹੋਵੇ, ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਵਾਲੇ ਮੁੰਬਈ ਦਾ ਗੇਟਵੇ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੋਵੇ। ਸੰਸਦ, ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਜਾਂ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਚਹਿਰੀਆਂ ਦੇ ਲਾਗੇ ਖੁੱਲਾ ਅਹਾਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਡ੍ਰੋਨ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਗਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਐਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਡ੍ਰੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਗਏ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਥੇ ਮੌਜੂਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦੇਸ਼ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜੁਰਮਾਂ ਦੇ ਸਬੂਤ ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਕੈਮਰੇ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਜਾਂਚ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋਣਗੇ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਅਤੇ ਦੰਗਿਆਂ ਵਰਗੇ ਸਥਿਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੰਸਦ ‘ਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਦੇ 9/11 ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਚੌਰਾਹਿਆਂ ‘ਤੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨੂੰ ਟ੍ਰੈਕ ਕਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਪਣੀ ਸੁਵਿਧਾ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਵੀਆਈਪੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੱਕ, ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਜਾਂਚ ਕਿਤੇ ਵੀ ਡ੍ਰੋਨ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭੀੜ-ਭੜੱਕੇ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਜਾਂ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਅਪਰਾਧਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾਨਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਵਰਤੋਂ:
ਡ੍ਰੋਨ ਰਾਹੀਂ ਉਪਰੋਕਤ ਕੁਝ ਕੰਮ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਲੈਣੇ ਅਰੰਭ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ 43 ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ 350 ਤੋਂ ਵੱਧ ਏਜੰਸੀਆਂ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ, ਕਨੇਡਾ ਵਿੱਚ 2018 ਤੱਕ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 17 ਪੁਲਿਸ ਏਜੰਸੀਆਂ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨੇ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫ੍ਰਾਂਸ, ਇਟਲੀ ਅਤੇ ਕਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਵੀ ਡ੍ਰੋਨ ‘ਤੇ ਲਾਊਡ ਸਪੀਕਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਲਈ ਇਹ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਿਉਂ ਹੈ:
ਕੋਵਿਡ 19 ਦੇ ਸੰਕਟ ਵਿਚਾਲੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਮਹਿਕਮਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਬਣ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਸਥਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਜਨ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਲੌਕ ਡਾਊਨ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਸੇਵਾ ਵਾਂਗ, ਕਈ ਵਾਰ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ, ਕਈ ਵਾਰ ਉਹ ਕਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਦਵਾਈ ਤੋਂ ਰਾਸ਼ਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਜਿੰਮਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੁੱਕਿਆ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ ਜਥਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ, ਮੁੰਬਈ ਵਰਗੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ-ਪਿੰਡਾਂ ਲਈ ਨਿਕਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਗਰੀਬ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਮਾਰਨਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਆਰੰਟਾਈਨ ਕੇਂਦਰਾਂ ਤੱਕ ਭੇਜਣਾ, ਦਬਕਾ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਭੋਜਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਕਰਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਥਾਂ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਪੁਲਿਸ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਹੀ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਗਵਾਉਣਈਆਂ ਪਈਆਂ। ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਪੁਰਾਣੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਡਾ ਨੈੱਟਵਰਕ, ਹਰ ਜਗ੍ਹਾ ਅਤੇ ਹਰ ਸਮੇਂ ਮੌਜੂਦ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਭਾਗਾਂ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਕਤੀਆਂ।
ਕਿਉਂਕਿ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇਸ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਹੁ-ਆਯਾਮੀ ਸਹੂਲਤ ਦਰਸਾਉਂਦਿਆਂ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਪਏਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੋਵਿਡ 19 ਜਾਂ ਇਸਤੋਂ ਅੱਗੇ ਦੀ ਬਿਪਤਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਵਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਵਰਗਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਭਾਗ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਚੌਵੀ ਘੰਟੇ। ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਬਾਹਰੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਕ ਦੂਰੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਾਉਣਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਤੋਂ ਭਾਵ ਥਾਣੇ, ਦਫਤਰਾਂ, ਬੈਰਕਾਂ ਆਦਿ ਤੋਂ ਅਦਾਲਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਵੀ ਹੈ। ਅਪਰਾਧ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਾ, ਸਬੂਤ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨਾ, ਮੁਲਜ਼ਮ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨਾ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜਣਾ ਆਦਿ ਸਮਾਜਿਕ ਦੂਰੀਆ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਲੱਭ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਅਜੇ ਅਜਮਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪੁਲਿਸ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ:
ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੁਲਿਸ ਲਈ ਦੋਵੇਂ ਦੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬੱਚ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਦਫਤਰ ਜਾਂ ਥਾਣੇ ਵਿੱਚ ਬੈਠ ਕੇ, ਉਹ ਡ੍ਰੋਨ ਕੈਮਰੇ ਤੋਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵੇਖ ਕੇ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਕੋਈ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਲਈ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾਓਗੇ, ਪਰ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ‘ਤੇ ਖਰਚੇ ਪੈਸੇ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵੀ ਬਚਤ ਕਰੋਗੇ। ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ‘ਤੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਪੁਲਿਸ ਬਲਾਂ ਕੋਲ ਫੌਜ ਅਤੇ ਕੁਝ ਏਜੰਸੀਆਂ ਕੋਲ ਇਹ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂ। ਕਿਤੇ ਇਹ ਠੇਕਾ ਓਪਰੇਟਰਾਂ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਹਨ, ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਨਿਜੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਡ੍ਰੋਨ ਓਪ੍ਰੇਟਰ ਜਾਂ ਇਸਦੇ ਹੈਂਡਲਰ ਹੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਡਰੋਨ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ:
ਡ੍ਰੋਨ ਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ, ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਡ੍ਰੋਨ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ, ਡ੍ਰੋਨ ਖਰੀਦਣ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਇਕਾਈਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਯੂਨਿਟ ਹਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਾਲੇ ਹਰ ਪੁਲਿਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਟ੍ਰੈਂਡ ਸਟਾਫ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਡੌਗ ਸਕੁਐਡ, ਘੋੜ ਸਵਾਰ ਟੁਕੜੀ ਜਾਂ ਸੰਚਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਡ੍ਰੋਨ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਅਤੇ ਅਪਗ੍ਰੇਡ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਰਾਜ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਹੈਡਕੁਆਰਟਰ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਪੁਲਿਸ ਵਾਂਗ ਡ੍ਰੋਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜੰਗਲਾਤ ਵਿਭਾਗ, ਸਥਾਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਸਾਰੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ, ਵੱਡੇ ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਕੰਮ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖੁੱਲੇ ਅਹਾਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਾਂ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਹੋਵੇ।
