ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਗਲਵਾਨ ਵਾਦੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਫੌਜੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਈ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਨਵੇਂ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਤਣਾਅ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ 1999 ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੋਂ ਧੋਖੇ ਵਿੱਚ ਆਇਆ ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਚੀਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕੁਤਾਹੀ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਸ਼ਾਇਦ ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ-ਲੇਹ ਰੂਟ ਵਿੱਚਕਾਰ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਲੱਦਾਖ ਨਾਲ 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਸੜਕ ਸੰਪਰਕ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
1999 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਕਾਰਗਿਲ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੰਮੂ-ਸ੍ਰੀਨਗਰ-ਲੇਹ ਵਿੱਚਕਾਰ ਬਿਹਤਰ ਸੜਕ ਸੰਪਰਕ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਤੱਕ ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਲੱਦਾਖ ਤੱਕ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹਾਈਵੇਅ ‘ਤੇ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਖਤਰਨਾਕ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਦੱਰੇ ‘ਤੇ ਡਿੱਗਦੀ ਬਰਫ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੁਕਾਵਟ ਬਣੀ ਰਹੀ। ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਰੁਕਾਵਟ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸੜਕ ਦੇ ਵਿਕਲਪ ਵਜੋਂ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿਰਫ਼ ਰਣਨੀਤਕ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਵੀ ਇਹ ਰਸਤਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ:
1999 ‘ਚ ਲੱਦਾਖ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ‘ਚ ਲੈਣ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸ ਹਾਈਵੇਅ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਪਹਾੜਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਫੌਜੀਆਂ ਦੇ ਟਿਕਾਣੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਏ ਸਨ ਕਿ ਹਾਈਵੇਅ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਦਾਇਰੇ ‘ਚ ਹੀ ਰਹੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੀ ਨੀਅਤ ਨਾਲ ਘੁਸਪੈਠ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ 500 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣਾ ਪਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਫਿਰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕਤਾ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਇੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ। ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਲੇਹ ਦੇ ਰਸਤੇ ‘ਤੇ 100 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਗਾਂਦਰਬਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ‘ਚ ਪੈਂਦੇ ਖਤਰਨਾਕ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਦੱਰੇ ਦੀ ਖੱਜਲ-ਖੁਆਰੀ ਵਾਲੀ ਤੰਗ ਸੜਕ ਦੇ ਚਾਰ ਘੰਟੇ ਦੇ ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਸੋਨਮਰਗ ਦੇ ਖੂਬਸੂਰਤ ਵਾਦੀ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰੇ ਖਤਮ ਹੁੰਦਿਆਂ ਹੀ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਹੈ। ਇਸ 14 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਦੂਜਾ ਮੂੰਹ ਮੀਨਾਮਾਰਗ ਵਿਖੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇਗਾ ਜਿੱਥੋਂ ਜਲਦੀ ਦ੍ਰਾਸ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਟੰਨਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਪੂਰਾ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਚਾਰ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ 40 ਮਿੰਟ ਦੀ ਆਰਾਮ-ਦਾਇਕ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਯਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦੇਵੇਗਾ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ‘ਆਲ ਵੇਦਰ ਟਨਲ’ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਹ ਸੜਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਰਹੇਗੀ। ਯਾਨੀ ਦ੍ਰਾਸ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਪਿਘਲਣ ਜਾਂ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਪਵੇਗੀ। ਸਾਲ ਵਿੱਚ 4 ਤੋਂ 5 ਮਹੀਨੇ ਕੱਟਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਇਲਾਕਾ 14 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੀ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਰ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੋਵੇਗੀ ਸਗੋਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਵਧੇਗੀ।
ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਤੀ ਸੀ:
ਯੋਜਨਾ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸੁਰੰਗ ਨੂੰ 2026 ਤੱਕ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਸੀ, ਪਰ ਜਿਸ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਇਸ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਮੁਤਾਬਿਕ ਸਤੰਬਰ 2025 ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੁਰੰਗ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਮੇਘਾ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਇਨਫ੍ਰਾਸਟਰਕਚਰ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਤੰਬਰ 2024 ਤੱਕ ਇਸ ਸੁਰੰਗ ਨੂੰ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਸਮੁੰਦਰ ਤਲ ਤੋਂ 3500 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਉਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਇਨਸ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਦਾ ਕੰਮ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ। ਖੇਤਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੇ ਸਿਆਸੀ ਲਾਹਾ ਲਵੇਗੀ। ਇੱਥੇ ਕੰਮ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮੁਕੰਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵੈਸੇ, ਇਸ ਤੇਜ਼ੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਰਣਨੀਤਕ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦੇ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਗਲਵਾਨ ਵਾਦੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਚੀਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ ਵੱਡੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨੇ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੜਕੀ ਸੰਪਰਕ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗਾ।
ਆਰਥਿਕਤਾ ਲਈ ਵਰਦਾਨ:
ਜ਼ੋਜਿਲਾ ਸੁਰੰਗ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਲੱਦਾਖ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦ੍ਰਾਸ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। 12 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਨਾਲ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਯਕੀਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧੇਗੀ। ਪਰਾਹੁਣਚਾਰੀ ਅਤੇ ਯਾਤਰਾ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਦ੍ਰਾਸ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਲਈ ਇੱਕ ਦਿਲ-ਖਿੱਚਵੀਂ ਸਾਈਟ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦ੍ਰਾਸ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਕਲੌਤੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਜਗ੍ਹਾ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਰਫ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇਗੀ। ਅਗਲੇ 3-4 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਾਸ ਦੇ ‘ਵਿੰਟਰ ਸਪੋਰਟਸ’ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਸੈਂਟਰ ਬਣਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਕਾਰੋਬਾਰੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਅਤੇ ਪੋਲੋ ਖੇਡਣ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨ ਸ਼ਮੀਮ ਕਾਰੀ ਨੇ ਇਸ ਮਕਸਦ ਲਈ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਹੋਟਲ ‘ਡੀ ਮੀਡੋਜ਼’ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਕੋਲ ਪੋਲੋ ਟੀਮ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਥੇ ਪੋਲੋ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਵੀ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦ੍ਰਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ ਗੈਸਟ ਹਾਊਸ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਵੱਡਾ ਹੋਟਲ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 4 ਸਟਾਰ ਹੋਟਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਜ਼ਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਹਨ। ਸ੍ਰੀ ਕਾਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ 26 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ‘ਕਾਰਗਿਲ ਵਿਜੇ ਦਿਵਸ’ ਦੇ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਜਦੋਂ ‘ਕਾਰਗਿਲ ਵਾਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ’ ਵਿਖੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਕਈ ਸੀਨੀਅਰ ਫੌਜੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇੱਥੇ ਆਏ ਸਨ। ਹੋਟਲ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸ਼ਮੀਮ ਕਾਰੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, “ਇੱਥੇ ਠਹਿਰਣ ਵਾਲੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਜਨਰਲ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।” ਹਾਲਾਂਕਿ ਦ੍ਰਾਸ ‘ਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਥੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਪਰ ਫਿਲਹਾਲ ਇੱਥੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਨਹੀਂ ਉਤਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਖੇਡਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜਗ੍ਹਾ
ਲੱਦਾਖ ‘ਚ ‘ਹਾਰਸ ਪੋਲੋ’ ਦਾ ਕ੍ਰੇਜ਼ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਦ੍ਰਾਸ ਥਾਣੇ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਐੱਸਐੱਚਓ ਤੁਰਤੁਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਫਾਜ਼ਿਲ ਅੱਬਾਸ ਵੀ ਪੋਲੋ ਖਿਡਾਰੀ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਹਾਜੀ ਅਬਦੁੱਲਾ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੋਲੋ ਖਿਡਾਰੀ ਸਨ। ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਪੋਲੋ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਘੋੜਿਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਪਿਆਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲੋਕ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਾਸ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਗੁਲਮਰਗ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰੇਗਾ। ‘ਸਕੀਇੰਗ’ ਅਤੇ ‘ਆਈਸ ਹਾਕੀ’ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ‘ਰਾਕ ਕਲਾਈਬਿੰਗ’ ਦੀਆਂ ਅਪਾਰ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਇਹ ਅਤਿਕਥਨੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਥੇ ਲੋਕ ਦ੍ਰਾਸ ਦੇ ਬਰਫੀਲੇ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦ੍ਰਾਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਠੰਡਾ ਇਲਾਕਾ ਅਤੇ ਸਾਇਬੇਰੀਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਠੰਡਾ ਇਲਾਕਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ -25 ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਮਨਪਸੰਦ ਜਗ੍ਹਾ:
ਦ੍ਰਾਸ ਲਗਭਗ ਅਪਰਾਧ-ਮੁਕਤ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਸੈਰ-ਸਪਾਟੇ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਥਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦ੍ਰਾਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪਸੰਦ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ-ਲੇਹ ਹਾਈਵੇ ‘ਤੇ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਕੁੰਡ ਨਾਮਕ ਝੀਲ ਹੈ। ਦੰਤਕਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ ਜਲਾਵਤਨ ਦੌਰਾਨ ਲੰਘਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਥੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਦ੍ਰਾਸ ਵਿੱਚ ਮਨਮਨ ਟਾਪ ਅਜਿਹੀ ਪਹਾੜੀ ਚੋਟੀ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਪੂਰੀ ਦ੍ਰਾਸ ਵਾਦੀ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਐੱਲਓਸੀ ਖੇਤਰ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਟ੍ਰੈਕਿੰਗ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨਾਂ ਲਈ, ਦ੍ਰਾਸ-ਗੁਰੇਜ਼ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗਲੀ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੁਸ਼ਕੂ ਵਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਦ੍ਰਾਸ ਤੋਂ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਤੱਕ ਇੱਕ ਟ੍ਰੈਕ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਰਸਤੇ ਰਾਹੀਂ ਗੁਫਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ 4 ਤੋਂ 5 ਦਿਨ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਾਚੋਈ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ, ਜੋ ਦ੍ਰਾਸ ਨਦੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਦ੍ਰਾਸ ਤੋਂ 30 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਦ੍ਰਾਸ ਸਾਹਸ ਦੇ ਸ਼ੌਕੀਨਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਫਿਰਦੌਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜੋ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਸ਼ਾਂਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਪਹਾੜਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਹੈ ਜੋ ਰਣਨੀਤਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ, ਫੌਜੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜੰਗਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।
