ਟ੍ਰਾਈਸਿਟੀ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਮਿਲਟਰੀ ਲਿਟਰੇਚਰ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਭੀੜ ਰਹੀ। ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਮੌਕੇ ਕਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲੇ। ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੈਨਲ ਚਰਚਾਵਾਂ, ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੀਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਣਾਂ ਨੂੰ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਾਲ ਸੁਣਿਆ।
ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮਰਹੂਮ ਮਹਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਭਾਵਪੂਰਤ ਝਲਕ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਇਸ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਆਤਮਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਡਾ: ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਨਰਾਜ ਪਾਤਰ ਨੇ ਪਾਤਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਯਾਦ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕੀਤੀ।
ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਰਾਕੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਅਤੇ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਗੋਵਿੰਦ ਦਿਵੇਦੀ ਅਤੇ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਸੁਧਾਕਰ ਨੇ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਜੰਗ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਮੀਰ ਲੜਾਈ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਮਹਾਰਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਆਰ.ਕੇ. ਕੌਸ਼ਿਕ, ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਕਮਲ ਡਾਵਰ ਅਤੇ ਸੁਮੀਰ ਭਸੀਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਭੂ-ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ।
ਐਤਵਾਰ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਪੈਨਲ ਚਰਚਾ ‘ਗ੍ਰੇ ਜ਼ੋਨ ਵਾਰਫੇਅਰ, ਵਿਘਨਕਾਰੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਰਾਜੀ ਐਕਟਰ’ ‘ਤੇ ਸੀ। ਇਸ ਵਿਚ ਸਾਬਕਾ ਜਲ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀ ਐਡਮਿਰਲ ਸੁਨੀਲ ਲਾਂਬਾ, ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਨੀਰਜ ਬਾਲੀ ਅਤੇ ਮੇਜਰ ਜਨਰਲ ਹਰਵਿਜੇ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਭੂਗੋਲਿਕ ਖਿੱਤੇ ‘ਤੇ ਜੀਵੰਤ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਘੱਟ ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਪਹਿਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਪੁਸਤਕ ਚਰਚਾ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਵਿਕਰਮ ਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਫਲਾਵਰਜ਼ ਆਨ ਏ ਕਾਰਗਿਲ ਕਲਿਫ਼ ’ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਵਿਕਰਮ ਜੰਗ ਦਾ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵੀ ਹੈ। ਉਸਨੇ 1999 ਦੇ ਕਾਰਗਿਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੌਰਾਨ ਆਮ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਲੜਾਈ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਕੁਰਬਾਨੀ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਪੀਐੱਮ ਬਾਲੀ ਨੇ ਲੇਖਕ ਨਾਲ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਾਰਗਿਲ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬੇ ਤੋਂ ਸਿੱਖੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਬਕ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾ ਦੇ ਸਪਸ਼ਟ ਚਿਤਰਣ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ।
ਦੂਜੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਪ੍ਰਵੀਨ ਸਾਹਨੀ ਨੇ “PLA’s Modern Warfare” ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ (PLA) ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ। ਚਰਚਾ ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਫੌਜੀ ਰਣਨੀਤੀਆਂ, ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ‘ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸੀ।
ਅਖੀਰਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਜਸ਼ਨਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ‘ਮਿਲਟਰੀ ਹਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਦਾ ਸਿੱਖਸ: ਫਰੌਮ ਦਾ ਬੈਟਲ ਆਫ਼ ਭੰਗਾਣੀ ਟੂ ਵਰਲਡ ਵਾਰ II’ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਭੰਗਾਣੀ ਵਿੱਚ ਲੜੀ ਗਈ ਜੰਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੂਜੀ ਸੰਸਾਰ ਜੰਗ ਤੱਕ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਫੌਜੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜਸ਼ਨਦੀਪ ਕੰਗ ਅਤੇ ਕਰਨਲ ਡੀ.ਐੱਸ.ਚੀਮਾ ਵਿਚਕਾਰ ਇਸ ਪੁਸਤਕ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਆਰ.ਐੱਸ.ਸੁਜਲਾਨਾ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦਿਲਚਸਪ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ, ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਭੰਗਾਣੀ ਵਰਗੀਆਂ ਮੁਢਲੀਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੂਜੀ ਵਿਸ਼ਵ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਤੱਕ, ਸਿੱਖ ਫੌਜੀ ਰਵਾਇਤ ਦੇ ਬਹਾਦਰੀ ਭਰੇ ਸਫ਼ਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ।
ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਾਂਗ, ਕਲੈਰੀਅਨ ਕਾਲ ਥੀਏਟਰ ਇਸ ਮਿਲਟਰੀ ਇਵੈਂਟ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਰਪੂਰ ਛੋਟੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨਾਲ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਨਪਸੰਦ ਸੀ।
