ਉਹ 24 ਜਨਵਰੀ 1979 ਦੀ ਪਿੰਡਾ ਠਾਰਦੀ ਸਵੇਰ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਗਣਰਾਜ ਦਿਹਾੜਾ ਮੌਕੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਰਹੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਆਖਰੀ ਪੜਾਅ ‘ਤੇ ਸਨ ਜਿਸਦੇ ਬੰਦੋਬਸਤ ਦੀ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਫੌਜ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 26 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ 14 ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮੇ ਰੂਟ ਦੀ ਪਰੇਡ ਲਈ ਫੁੱਲ ਡਰੈੱਸ ਰਿਹਰਸਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਰਾਜਪਥ ‘ਤੇ ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ ਨੇੜੇ ਸੱਜੇ ਹੱਥ ‘ਤੇ ਬਣੇ ਸਲਾਮੀ ਮੰਚ ‘ਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੜਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਿਆਂ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ‘ਤੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਣਾ ਸੀ।
ਦਾਹੀਨੇ ਦੇਖ:
ਵਿਜੇ ਚੌਕ, ਰਾਜਪਥ, ਇੰਡੀਆ ਗੇਟ, ਕਰਜਨ ਰੋਡ (ਹੁਣ ਕਸਤੂਰਬਾ ਗਾਂਧੀ ਮਾਰਗ) ਤੋਂ ਕਨਾਟ ਪਲੇਸ, ਰਾਮ ਲੀਲਾ ਮੈਦਾਨ ਹੋ ਕੇ ਮਿੰਟੋ ਬ੍ਰਿਜ, ਚਾਵੜੀ ਬਾਜ਼ਾਰ, ਕਿਨਾਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਿਲਕੁਲ ਸਾਹਮਣੇ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸੜਕ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹੇ ਲੋਕ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪਰੇਡ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ। ਕੁਝ ਹੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੈਪਟਨ ਇੰਜੋ ਗਾਖਲ (ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਗਾਖਲ), ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੀ ਟੁੱਕੜੀ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਨੇ ਗਰਜਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ – ਦਾਹੀਨੇ ਦੇਖ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਉਸਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਝੁਕਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਸਲਾਮੀ ਦਿੱਤੀ।
ਖੈਰ ਗੁਰਦੁਆਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਰੇਡ ਨੇ ਆਪਣਾ ਅੱਧਾ-ਪੌਣਾ ਕਿੱਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਰਸਤਾ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਟੁਕੜੀ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਵਾਰੀ ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੀ ਉਸ ਟੁੱਕੜੀ ਦੇ ਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਵਾਗਤ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੇ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜੇ ਸਨ। ਸਰਦੀ ਦੀ ਠੰਢ ਦੀ ਸਵੇਰ, ਲੰਮੀ ਪਰੇਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਥੱਕੇ ਹੋਏ ਸਿਪਾਹੀ, ਅਤੇ ਭੁੱਖ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਢਿੱਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚੂਹੇ ਦੌੜ ਰਹੇ ਹਨ – ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਗਰਮਾ ਗਰਮ ਕੜਾਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਦ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਸਨਮਾਨ, ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਇਨਾਮ ਹੋਰ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਘਟਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਇਸ ਤਰਾਂ ਬਣੀ ਰਵਾਇਤ:
24 ਜਨਵਰੀ ਦੀ ਰਿਹਰਸਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 26 ਨੂੰ ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਉਂਝ ਹੀ ਨਿਕਲੀ। ਇਸ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੀ ਟੁੱਕੜੀ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ – ਦਾਹੀਨੇ ਵੇਖ ..! ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਤਲਵਾਰ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਲਈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲ ਝੁਕਾਈ ਹੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਹੋਇਆ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਰੇਡ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿ ਗੁਰੂਘਰ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਵੀ ਫੌਜ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਵਾਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੇ ਸੇਵਾਦਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਹੈਰਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਪਰ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਖੁਦ ਤਿਆਰ ਸਨ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਇਹ ਟੁੱਕੜੀ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਖਾ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੈਕਾਰੇ ਗੂੰਜ ਉੱਠੇ- ਬੋਲੇ ਸੋ ਨਿਹਾਲ … ਸਤਿ ਸ਼੍ਰੀ ਅਕਾਲ!
ਮਿਲਟਰੀ ਤਾਕਤ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੰਗਦਾਰ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਚੌੜੀ ਛਾਤੀ ਵਾਲੇ ਜਨੂੰਨੀ ਗਭਰੂਆਂ ਦੀ ਕਦਮ ਤਾਲ ਅਤੇ ਗੁਰੂਘਰ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਵਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਸੁਗੰਧਿਤ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ – ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲੈਣ ਵਾਲਾ ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਉਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੇਖਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਗਣਰਾਜ ਦਿਹਾੜਾ ਪਰੇਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ।
ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਇੰਜੋ ਗਾਖਲ:
ਇਸ ਰਵਾਇਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇੰਜੋ ਗਾਖਲ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਤੋਂ ਬਤੌਰ ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਰਿਟਾਇਰ ਹੋਏ, ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਸਾਬਕਾ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਇੰਜੋ ਗਾਖਲ, ਜੋ ਕਿ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਪੰਚਕੂਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ ਐਕਸ ਸਰਵਿਸਮੈਨ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (ਪੈਸਕੋ) ਦੇ ਮੈਨੇਜਿੰਗ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਹਨ। ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਗਾਖਲ ਉਸ ਪਰੇਡ ਦੇ ਹਰ ਪਲ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਉਹ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਿਆਂ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਖਿਰ ਹੋਣ ਵੀ ਕਿਉਂ ਨਾ! ਗਣਤੰਤਰ ਦਿਵਸ ਪਰੇਡ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਹਰ ਇੱਕ ਸਿਪਾਹੀ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਮੁਖੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਸਲਾਮੀ ਦੇਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੋਵੇ। ਉਸ ‘ਤੇ ਇੰਜੋ ਗਾਖਲ ਖ਼ੁਦ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਟੁੱਕੜੀ ਦੇ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸਨ।
ਬ੍ਰਿਗੇਡੀਅਰ ਗਾਖਲ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਇਹੀ ਗੱਲ ਸਿੱਖ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਕੋਈ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਉੱਥੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦੇ ਹਾਂ।
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ:
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀਸ ਗੰਜ ਸਾਹਿਬ ਉਸ ਅਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸੀਸ ਤੋਂ ਅਲਿਹਦਾ ਹੋ ਕੇ ਡਿੱਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਤਰੀਕ 24 ਨਵੰਬਰ 1675 ਸੀ। ਗੁਰੂਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਆਏ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਛੇਵੇਂ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ, ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ, ਜੋ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਧਰਮ ਬਦਲਣ ਲਈ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਆਇਆ ਸੀ। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਪੰਡਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਮਦਦ ਦੀ ਉਮੀਦ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਆਇਆ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਵਿਖੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
