ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਹੁਣ ਉੱਚੀ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੇ ਠੰਢੇ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗਸ਼ਤ ਲਈ ਦੋ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੇਗੀ। ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ‘ਤੇ ਗਸ਼ਤ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਲਗਭਗ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਸ ਊਠ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਢਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸਮੁੰਦਰੀ ਸਤਿਹ ਤੋਂ 17000 ਫੁੱਟ ਉੱਚੇ ਇਸ ਵਿੰਟ੍ਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਇਹ ਊਠ 170 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਦੀ ਢੁਆਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਗਸ਼ਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਵੀ ਦੋ ਤੋਂ ਚਾਰ ਘੰਟਿਆਂ ਲਈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਸੰਗਠਨ (DRDO-DRDO) ਨੇ ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਖੋਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕੀਤੀ। ਦੋ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠਾਂ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦੀ ਪਰਖ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਊਠਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵੀ ਕਰਾਈ ਗਈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਊਠ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਬਿਨਾਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਡੀਆਰਡੀਓ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਖੋਜ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਪੂਰਬੀ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 17 ਹਜ਼ਾਰ ਫੁੱਟ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ‘ਤੇ ਦੋਹਰੀ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠ ਦੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ, ਸਮਰੱਥਾ ਆਦਿ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜਸਥਾਨ ਤੋਂ ਊਠ ਵੀ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਦੋਹਰੇ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠ ਵਧੀਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਟ੍ਰਾਇਲ ਵੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਉੱਚ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਤੇ ਮਾਲ ਚੁੱਕਣ ਅਤੇ ਲੈ ਜਾਣ ਲਈ ਖੱਚਰ, ਖੋਤੇ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਕੋਈ ਸੜਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂ ਵਾਹਨਾਂ ਲਈ ਜਾਣਾ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮਾਰੂਥਲ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ, ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਏਜੰਸੀਆਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਊਠਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਦੋਹਰੇ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠਾਂ ਦੀ ਗਸ਼ਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ‘ਤੇ ਕੰਮ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਡਿਫੈਂਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਹਾਈ ਅਲਟੀਟਿਊਡ ਰਿਸਰਚ (DIHAR-ਦੀਹਾਰ), ਜੋ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਖੋਜ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹੁਣ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਕੁੱਬ ਵਾਲੇ ਊਠਾਂ ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਵਧਾਉਣ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
